نگاهی به مناقب و مراثی معصومین (علیهم السلام) در شعر محمد چهری

مسعود باوان پوری[1]

وحید سجادی‌فر[2]

نرگس لرستانی[3]

چکیده:

ادبیات مذهبی، یکی از گونه‌های ادبی است که متأسفانه کم‌تر مورد توجه قرار گرفته، در حالی که تقریباً در تمامی ادیان و زبان‌ها رواج داشته است. شاعر در این گونۀ ادبی، ارادت خاص خویش را به محضر بزرگان دین خویش اعلان می‌دارد. کربلایی محمد چهری، شاعر معاصر هرسینی (از توابع کرمانشاه)، در شعر خویش اهتمام ویژه‌ای به امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و نیز امام حسین(ع) داشته است. شاعر، ارادت خود را به این گونه به این بزرگواران بیان داشته و اشعاری در مدح و رثای آنان سروده و آن را با شعر خویش تلفیق کرده سات. وی همچنین قصایدی در رثای شهدا، قیام 15 خرداد، شهر خمین و .... دارد. مقالۀ حاضر می‌کوشد با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از دیوان «دو پی‌یک یِه سه و ته گُل بویلَه» به برسی شعر دینی این شاعر بپردازد و ابیاتی را که دربارۀ مدح و رثای بزرگان مذهب شیعه است، تبیین نماید. نتایج پژوهش نشان دهندۀ نگرش ویژۀ شاعر به موضوع قیام عاشورا و حوادث تلخی است که در آن روز بر اهل‌بیت(ع) گذشته است. شاعر در این اشعار، بیش‌تر به رثای این بزرگواران پرداخته است و دلیل این امر را می‌توان در شهادت مظلومانۀ این امام همام(ع) و یاران باوفایشان جست‌و‌جو کرد. کثرت مراثی شاعر نسبت به مدایح وی نشان دهندل علاقۀ وی به این بزرگواران و اندوه او در مصائب ایشان است.

واژه‌های کلیدی: منقبت، مرثیه، معصومین (ع)، شعر لکی، محمد چهری.

نتیجه‌گیری:

«کربلایی محمد چهری» در شعر خویش به امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و امام حسین(ع) توجه خاصی داشته است. شاعر در بخش مدایح امام علی(ع)، به صفاتی از حضرت مانند شجاعت و شهامت، صبر، عدالت و پرهیز از دنیادوستی اشاره نموده ‌است. بخش اعظم شعر «چهری» را مراثی وی تشکیل داده است: شاعر غم و اندوه خویش را از شهادت امام علی (ع) به عنوان پناه و دستگیر یتیمان اعلام کرده و احیای اسلام را حاصل ضربات این امام همام دانسته است. «چهری» از شهادت مظلومانۀ حضرت فاطمه(س) و غسل مخفیانه و پنهان بودن قبر ایشان بسیار اندوهناک است. امام حسین (ع) و حماسۀ کربلا بخش عظیم شعر دینی شاعر را به خود اختصاص داده است؛ وی با دقت خاصی به حوادث کربلا مانند شهادت امام حسین(ع)، شهادت حضرت قاسم(ع) و حضرت ابوالفضل (ع) و حضرت علی اصغر(ع) اشاره نموده است و امام حسین(ع) را امامی برحق دانسته که برای هدفی مشخص جهاد نموده است. این شاعر، اندوه خود را از غارت شدن خیمه‌ها و به اسارت رفتن اهل‌بیت(ع) آشکار ساخته؛ امّا از این که حضرت زینب(س) با افتخار و سرلندی مقاومت کرده است، خرسند است و آن حضرت را قهرمانی بی‌همتا می‌داند. در مجموع می‌توان گفت که مراثی «چهری» بسیار بیش‌تر از مدایح وی است و دلیل این امر به اندوه درونی شاعر و غم وی از شهادت این بزرگواران و مصایبی که بر آنها گذشته است، برمی‌گردد.

متن کامل مقاله پیوست شده است.

منبع: سامانۀ رتبه‌بندی نشریات علمی