کشف مهم علامه امینی

رضا بیات

کشف مهم علامه امینی این بود که شعر فقط برای لذت بردن نیست؛ می‌تواند سندی تاریخی باشد. او کتابش را «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب» نام نهاد؛ یعنی غدیر درقرآن وحدیث و شعر. اما در 11 جلد الغدیر، قرآن و حدیث مجموعا یک جلد شد و شعر ده جلد! تازه با این که شعر را فقط تا قرن 11 بررسی کرده بود.

از لطایف شعری الغدیر قصیده‌ای است که عمرو عاص در مدح امیرالمؤمنین(ع) و اثبات غدیر گفته. ظاهرا کدورتی بین عمرو عاص و معاویه پیش آمده بوده و عمرو برای تهدید و باج‌خواهی و ... به معاویه یادآوری کرده که حقایق را می‌داند و فراموش نکرده است. بخش‌هایی از ترجمۀ منظوم قصیده_جُلجُلیه عمرو عاص را به نقل از ترجمۀ الغدیر، ج2، ص 165 می‌خوانیم:


نمودیم از جهل یاری تو را
ایا زادۀ هند شوم دغا

ببردیمت اندر فراز از نشیب
ز پستی بماندیم خود بی‌نصیب

به ناحق تو را بر شه سرفراز
مقدم نمودیم از حرص و آز

شهی کز پیمبر به امر اله
شد او بر همه سرور و دادخواه

چه بسیار درباره‌اش مصطفی
سفارش به امت نمود از وفا

شنیدیم بسیار در هر مقام
که تصریح فرمود او را به نام

به روز غدیر آن شه انبیا
به منبر برآمد چو بدر سما

به امر خداوندگار عزیز
به بانگ رسا آن شه با تمیز

در آن دم که کف بر کفش داشت جفت
برِ جملگی این دُر نغز سفت

که آیا نی‌ام من سزاوارتر
زجان شما بر شما سر به سر؟

بگفتند آری تو اولی ز ما
به ما هستی ‌ای سرور و رهنما